مسابقات موتورسواری گرندپری (Grand Prix motorcycle racing) کلاس برتر رقابتهای موتور رانی است که در پیستهای جادهای که توسط فدراسیون بینالمللی موتورسواری (Fédération Internationale de Motocyclisme (FIM)) برگزار میشود. این مسابقات از ابتدای قرن بیستم، تا به امروز در حال برگزاری است و افراد زیادی در آن افتخار آفرینی کردهاند. جوایز این مسابقات نیز بسیار بزرگ است و در پایان فصل به شخص قهرمان تعلق میگیرد. برخی از افراد این مسابقات را نیز به عنوان مسابقات جایزه بزرگ میشناسند. قوانین این مسابقات در سال ۱۹۴۹ توسط فدراسیون بینالمللی موتورسواری وضع شد و در رویدادهای مختلف از آنها استفاده شد. مسابقات گرندپری، یکی از قدیمیترین مسابقات قهرمانی جهان در مسابقات عرصه موتور رانی است. موتور سیکلتهایی که در این مسابقات مورد استفاده قرار میگیرند، قدرت یک ماشین مسابقهای را دارا هستند که برای عموم قابل خرید نبوده و استفاده از آنها در جادهها و اتوبانهای محدودی مجاز است. در ادامه این مطلب از سایت یدک تیمچه، مرکز فروش لوازم موتور سیکلت با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری را درباره مسابقات موتو جی پی به شما بدهیم.
تاریخچه مسابقات موتو جی پی
مسابقات جهانی گرندپری فیم رود (FIM Road)، برای اولین بار توسط فدراسیون بینالمللی موتورسواری در سال ۱۹۴۹ برگزار شد. حقوق تجاری مسابقات موتو جی پی، در حال حاضر متعلق به دورنا اسپرت (Dorna Sports) است و فدراسیون بین المللی به عنوان نهاد ورزشی در این مسابقات فعالیت میکند. تیمهای موتورسواری توسط انجمن بین المللی تیمهای مسابقه جادهای (International Road Racing Teams Association (IRTA)) و سازندگان موتور سیکلتها نیز توسط انجمن تولیدکنندگان موتور سیکلت ((MSMA) Motorcycle Sport Manufacturers Association) انجام میشود.
قوانین و تغییرات مقررات بین چهار نهاد تعیین میشود و دورنا رایها را جمعآوری میکند. در موارد اصلاحات فنی، انجمن تولید کنندگان موتور سیکلت نیز میتواند به صورت یک جانبه تغییرات را با رای اکثریت اعضای خود تصویب یا وتو کنند. این چهار نهاد کمیسیون مسابقات جایزه بزرگ را تشکیل میدهند.
مسابقات موتورسواری گرندپری، همانطور که در گذشته طراحی شده است، دارای چندین کلاس مختلف است که از قدرت و سایز موتور سیکلت متفاوتی از کلاس برتر استفاده میشود. در این کلاسها از موتور سیکلتهایی با حجم موتور ۵۰ سیسی، ۸۰ سیسی، ۱۲۵ سیسی، ۲۵۰ سیسی، ۳۵۰ سیسی، ۵۰۰ سیسی و ۷۵۰ سیسی استفاده میکنند. موتور سیکلتهایی مانند ۳۵۰ سیسی و ۵۰۰ سیسی استفاده بیشتری نسبت به دیگر موتورها داشتهاند. در دهه ۱۹۵۰ و بیشتر دهه ۱۹۶۰، موتورهای چهار زمانه در تمام کلاسها مورد استفاده قرار میگرفتند. در دهه ۱۹۶۰، به دلیل پیشرفت در طراحی و فناوری موتور سیکلتها، موتورهای دو زمانه در کلاسهای کوچکتر شروع به کار کردند.
سال ۱۹۶۹ – وضع قوانین جدید
در سال ۱۹۶۹، با اشاره به هزینههای بالای توسعه موتور سیکلتها برای تیمها، قوانین اجازه دادند که تعدادی از سیلندرها و محور چرخها را تغییر دهند. قوانین جدیدی که وضع شد، موتور سیکلت همه کلاسها را به شش دنده و دو سیلندر محدود کرد. چهار سیلندر برای کلاسهای ۳۵۰ سیسی و ۵۰۰ سیسی قرار داده شد. همین امر منجر به کنار گذاشتن مسابقه دهندگان زیادی توسط تیمهای سازنده مانند هوندا، سوزوکی، یاماها و دیگر تیمها شد.
در سال ۱۹۷۹، برند هوندا در بازگشت به مسابقات گرندپری تلاش کرد تا موتورهای چهار زمانه را با مدل NR500 به کلاس برتر بازگرداند، اما این پروژه شکست خورد و در سال ۱۹۸۳، هوندا با موتور ۵۰۰ سیسی دو زمانه قهرمان شد. در گذشته، مسابقات قهرمانی کلاس ۵۰ سیسی از سال ۱۹۶۲ تا ۱۹۸۳ بود. سپس بعد از ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۹ به کلاس ۸۰ سیسی تغییر کرد. این کلاس برای فصل ۱۹۹۰ پس رویدادهای بسیار زیاد، از مسابقات اسپانیا و ایتالیا حذف شد.
تکنولوژیهای موتو جی پی، از گذشته تا به امروز
همانطور که گفتیم مسابقات موتورسواری از سال ۱۹۴۹ در حال برگزاری است و از آن زمان موتور سیکلتها تغییرات زیادی را به خود دیده و قهرمانهای مختلفی داشتهاند. در ادامه میتوانید با تغییراتی که هر سال موتور سیکلتها، تیمها و قهرمانها دیدهاند، آشنا شوید.
دوران قبل از موتو جی پی
- سال ۱۹۴۹: شروع مسابقات قهرمانی جهان در مسابقات موتورسواری گرندپری برای پنج رده جداگانه، ۱۲۵ سی سی ، ۲۵۰ سی سی ، ۳۵۰ سی سی ، ۵۰۰ سی سی و موتورهای فرعی – قهرمان هارولد دانیل در اولین مسابقه گرندپری ۵۰۰ سی سی آیزل آف من تی تی
- سال ۱۹۵۱: حجم موتورهای فرعی از ۶۰۰ سی سی به ۵۰۰ سی سی کاهش یافت.
- سال ۱۹۵۷: جیلرا (Gilera)، موندیال (Mondial) و موتو گوژی (Moto Guzzi) در پایان فصل به دلیل افزایش هزینهها کنار میروند. باب مک اینتایر (Bob McIntyre) در طولانیترین مسابقه گرندپری قهرمان شد که بیش از ۸ دور آن در آیزل آف من برگزار شد.
- سال ۱۹۵۸: ام وی آگوستا (MV Agusta) قهرمانی را در هر چهار کلاس انفرادی به دست آورد.
- سال ۱۹۵۹: هوندا برای اولین بار وارد مسابقات آیزل آف من شد.
- سال ۱۹۶۱: گرندپری آرژانتین، اولین مسابقه قهرمانی جهان که آمریکا جنوبی برگزار شد.
- سال ۱۹۶۳: گرندپری ژاپن، اولین مسابقه قهرمانی جهان که در آسیا برگزار شد.
- سال ۱۹۶۴: گرندپری ایالات متحده، اولین مسابقه قهرمانی جهان که در آمریکای شمالی برگزار شد.
- سال ۱۹۶۶: هوندا در هر پنج کلاس انفرادی قهرمان شد. جیم ردمن (Jim Redman) برنده اولین جایزه بزرگ ۵۰۰ سیسی هوندا در پیست هاکنهایم (Hockenheim) شد.
- سال ۱۹۶۷: سال آخر نامحدود بودن استفاده از استوانه و چرخ دنده که با اعتراض هوندا همراه بود.
- سال ۱۹۶۸: جیاکومو آگوستینی (Giacomo Agostini) هر دو عنوان ۳۵۰ سیسی و ۵۰۰ سیسی را فتح کرد.
- سال ۱۹۶۹: گادفری نش (Godfrey Nash) سوار بر نورتون مانکس به آخرین موتورسواری تبدیل میشود که برنده جایزه ۵۰۰ سیسی گرندپری با موتور تک سیلندر شده است.
- سال ۱۹۷۱: جک فیندلی (Jack Findlay) با سوزوکی مدل TR500 برای اولین بار در کلاس ۵۰۰ سیسی با موتور دو زمانه برنده شد.
- سال ۱۹۷۲: جیاکومو آگوستینی هفتمین قهرمانی متوالی خود را در کلاس ۵۰۰ سیسی کسب کرد که آن هم با ام وی آگوستا بود.
- سال ۱۹۷۵: جیاکومو آگوستینی این بار با یاماها و یک موتور دو زمانه برنده کلاس ۵۰۰ سیسی شد
- سال ۱۹۷۶: بری شین (Barry Sheene) اولین قهرمانی ۵۰۰ سی سی را برای سوزوکی به دست آورد.
- سال ۱۹۷۷: بری شین برنده کلاس ۵۰۰ سی سی شد.
- سال ۱۹۷۸: کنی رابرتز (Kenny Roberts) از تیم یاماها، برنده کلاس ۵۰۰ سیسی شد که به عنوان اولین آمریکایی که این کار را انجام داد نیز شناخته میشود.
- سال ۱۹۸۱: مارکو لوچینلی (Marco Lochineli) با موتور سوزوکی مدل RG500 گاما عنوان قهرمانی کلاس ۵۰۰ سیسی جهان را به دست آورد.
- سال ۱۹۸۲: فرانکو یونسینی (Franco Uncini) با موتور سوزوکی مدل RG500 گاما عنوان قهرمانی کلاس ۵۰۰ سیسی را در جهان به دست آورد.
- سال ۱۹۸۳: فردی اسپنسر (Freddie Spencer) از تیم هوندا برنده کلاس ۵۰۰ سیسی شد. اسپنسر و کنی رابرتز همه مسابقات ۵۰۰ سیسی آن فصل را برنده شدند.
- سال ۱۹۸۴: کلاس ۵۰ سیسی جایگزین کلاس ۸۰ سیسی شد.
- سال ۱۹۸۵: فردی اسپنسر از تیم هوندا، هر دو عنوان ۲۵۰ سیسی و ۵۰۰ سیسی انفرادی را فتح کرد.
- سال ۱۹۸۷: وین گاردنر (Wayne Gardner) از تیم هوندا برنده کلاس ۵۰۰ سیسی شد. اولین استرالیایی که این کار را انجام داد.
- سال ۱۹۸۸: وین رینی (Wayne Rainey) در اولین مسابقه ۵۰۰ سیسی با استفاده از ترمزهای کربنی در مسابقات موتور جی پی جهانی بریتانیا، برنده شد.
- سال ۱۹۹۲: موتور سیکلت هوندا مدل NSR500 با موتوری بزرگ و قدرتمند معرفی شد.
- سال ۱۹۹۸: استفاده از سوخت بدون سرب در موتور سیکلتهای کلاس ۵۰۰ سیسی اجباری شد.
- سال ۱۹۹۸: میک دوهان (Mick Doohan) پنجمین عنوان پیاپی خود را با هوندا در کلاس ۵۰۰ سیسی کسب کرد.
- سال ۱۹۹۹: الکس کریویل از تیم هوندا برنده کلاس ۵۰۰ سیسی شد، اولین اسپانیایی که این کار را انجام داد.
- سال ۲۰۰۰: کنی رابرتز جونیور (Kenny Roberts JR) پسر کنی رابرتز از تیم سوزوکی برنده کلاس ۵۰۰ سیسی میشود. تنها پدر و پسری که قهرمان مسابقات ۵۰۰ سیسی شدند.
- سال ۲۰۰۱: والنتینو روسی (Valentino Rossi) اولین قهرمانی کلاس برتر خود را با موتورهای دو زمانه به دست آورد.
دوره موتور جی پی
- سال ۲۰۰۲: موتور جی پی جایگزین کلاس ۵۰۰ سیسی شد. موتورهای چهار زمانه دوباره به روی کار آمدند و حجم آنها نیز تا ۹۹۰ سیسی افزایش یافت.
- سال ۲۰۰۳: دوکاتی اولین جایزه خود را در کلاس جدید MotoGP با موتورهای چهار زمانه برنده شد.
- سال ۲۰۰۳: آخرین شروع با موتورهای دو زمانه در MotoGP در گرندپری چک انجام شد.
- سال ۲۰۰۴: مسابقات MotoGP از چهار ردیف به سه ردیف موتور سیکلت تغییر میکند در حالی که کلاسهای ۲۵۰ سیسی و ۱۲۵ سیسی هر کدام چهار موتور را در هر ردیف نگه میدارد.
- سال ۲۰۰۴: ماکوتو تمادا (Makoto Tamada) برای بریجستون (Bridgestone) اولین پیروزی موتو جی پی خود را در برزیل به دست آورد.
- سال ۲۰۰۵: موتو جی پی قانون پرچم به پرچم را به تصویب رساند که به سواران اجازه میدهد سوار بر موتوری شده که به تایرهای مجهز به سیستم آب و هوایی مرطوب باشد و در صورت شروع بارش باران در اواسط مسابقه، رقابت را ادامه دهند.
- سال ۲۰۰۵: والنتینو روسی پنجمین قهرمانی متوالی خود را در موتو جی پی را کسب کرد.
- سال ۲۰۰۷: ظرفیت موتورها قابل استفاده در موتور جی پی محدود به ۸۰۰ سیسی برای موتورهای چهار زمانه است.
- سال ۲۰۰۷: دوکاتی با کیسی استونر (Casey Stoner) قهرمان سوارکاران و به همکاری پرداختند. استونر با دوکاتی در ۱۰ مسابقه از ۱۷ مسابقه در آن فصل پیروز شد.
- سال ۲۰۰۸: اولین مسابقه شبانه موتو جی پی در قطر اجرا میشود.
- سال ۲۰۰۹: میشلن از MotoGP کنار میرود و بریجستون تنها ارائه دهنده لاستیک در آن زمان است.
- سال ۲۰۰۹: والنتینو روسی هفتمین و آخرین قهرمانی موتو جی پی خود را در سن ۳۰ سالگی کسب کرد.
سال ۲۰۱۰ تا به امروز
- سال ۲۰۱۰: در کلاس موتو ۲، موتورهای کلاس ۲۵۰ سیسی به روی کار آمدند شد. همه موتورهای کلاس Moto2 توسط هوندا ساخته شدهاند و از تکنولوژی موتور چهار زمانه ۶۰۰ سیسی چهار سیلندر خطی هستند که بر اساس موتور سیکلتهای سری CBR600RR ساخته شدهاند و تا سال ۲۰۱۵ حدود ۱۴۰ اسب بخار یا ۱۲۵ وات قدرت دارند تولید می کنند.
- سال ۲۰۱۰: برای اولین بار، اسپانیا میزبان چهار مسابقه جایزه بزرگ در یک سال بود.
- سال ۲۰۱۰: “قانون تازه کارها” معرفی شده و مانع از عضویت هر تیم تازه وارد در مسابقات MotoGP شد.
- سال ۲۰۱۱: سوزوکی در پایان فصل حضور خود را در مسابقات MotoGP متوقف کرد.
- سال ۲۰۱۲: موتور تک سیلندر چهار زمانه Moto3 250cc (15.2 cu in) جایگزین کلاس دو زمانه ۱۲۵سیسی شد.
- سال ۲۰۱۲: موتو جی پی حداکثر حجم موتور را به ۱۰۰۰ سیسی افزایش داد.
- سال ۲۰۱۲: آوریلیا به عنوان تیم قانون مدعی (CRT) به کلاس MotoGP پیوست.
- سال ۲۰۱۲: پس از پایان قهرمانی پنج ساله هوندا در فصل قبل، کیسی استونر، قهرمان دو دوره جهان در ۲۷ سالگی از ورزش کناره گیری کرد و مارک مارکز (Marc Márquez) نوجوان جایگزین او شد.
- سال ۲۰۱۳: “قانون تازه کارها” که برای فصل ۲۰۱۰ معرفی شده بود، لغو شد.
- سال ۲۰۱۳: مارک مارکز اولین بازیکن تازه کار است که در مسابقات MotoGP قهرمان میشود و جوانترین قهرمان کلاس برتر جهان است.
- سال ۲۰۱۵: سوزوکی پس از ۴ سال وقفه، به عنوان سازنده به MotoGP باز میگردد.
- سال ۲۰۱۵: آوریلیا با یک تیم کامل کارخانه، که توسط گرسینی ریسینگ (Gresini Racing) اداره میشود، به مسابقات باز میگردد.
- سال ۲۰۱۶: میشلن پس از خروج بریجستون به عنوان تامین کننده تایر، به مسابقات موتو جی پی بازگشت.
- سال ۲۰۱۷: برند KTM برای اولین بار با یک تیم و کارخانه پشتیبانی شده به کلاس برتر میپیوندد.
- سال ۲۰۱۹: موتورسیکلتهای تریومف (Triumph) جایگزین هوندا به عنوان تنها تامین کننده موتورهای کلاس Moto2 میشوند. موتورهای جدید ۷۶۵ سیسی سه گانه بر اساس مدل Street Triple RS 765 هستند.
- سال ۲۰۱۹: هر دو کلاس Moto2 و Moto3 از فرمت واجد شرایط استفاده شده توسط MotoGP استفاده میکنند.
- سال ۲۰۱۹: کلاس MotoE با استفاده از موتور سیکلتهای برقی معرفی میشود.
- سال ۲۰۱۹: مجازاتی جدید با نام مجازات “دور طولانی” برای سوارکارانی که از محدوده پیست در طول مسابقات خارج شدهاند، اعمال میشود و همچنین به عنوان یک مجازات نیز برای موتورسوار بی احتیاط مورد استفاده قرار میگیرد.
- سال ۲۰۱۹: مارک مارکز در ۲۶ سالگی ششمین عنوان MotoGP خود را بدست آورد و به جوانترین و اولین موتورسوار غیر ایتالیایی تبدیل شد که این کار را انجام میدهد.
- سال ۲۰۱۹: والنتینو روسی با هفت بار قهرمانی موتو جی پی به اولین سوارکاری تبدیل شد که در سن ۴۰ سالگی در ۴۰۰مین رقابت جایزه بزرگ شرکت کرد.
- سال ۲۰۲۰: نیم فصل اول به دلیل همه گیری ویروس COVID-19 به تعویق افتاد و در برخی کشورها نیز لغو شد.
- سال ۲۰۲۰: برد بایندر (Brad Binder) و میگوئل اولیویرا (Miguel Oliveira) اولین سوارکاری شدند که موفق به کسب جایزه کلاس برتر برای کشورهای خود یعنی آفریقای جنوبی و پرتغال شدند که با برندهای KTM و Tech3 انجام شد.
- سال ۲۰۲۰: سوزوکی با جویر میر (Joan Mir) برای اولین بار از سال ۲۰۰۰ قهرمان جهان شد.
- سال ۲۰۲۱: والنتینو روسی که بازنشستگی خود را قبل از دوره Styrian 2021 تایید کرد، آخرین سوارکار دوره ۵۰۰ سیسی خواهد بود که در MotoGP شرکت میکند.
منبع:
[…] موتو جی پی یکی از پرطرفدارترین و جذابترین رقابت موتورسواری است که موتور سیکلتهای استفاده شده در این مسابقات از ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ سیسی هستند. این سری مسابقات از سال ۱۹۴۹ شروع شد که در آن زمان بسیار متفاوت بوده و قوانین خاصی داشته است. موتو جی پی که به آن گرندپری و مسابقات جایزه بزرگ نیز میگویند، در کشورهای مختلف مانند ایتالیا، اسپانیا، آمریکا، فرانسه، پرتغال، قطر، هلند، آلمان و دیگر کشورها برگزار شده است. به غیر از موتور جی پی، کلاسهای دیگری نیز وجود دارد که به نامهای موتو ۲، موتو ۳ و موتو ای (MotoE) شناخته میشوند. تا به امروز قهرمانیهای گرندپری برای والنتینو روسی، مارک مارکز، کیسی استونر، میشل پیرو، استفان بردلی و دیگر افراد بوده است. […]